Tercih Listenizi Sadece Siz Oluşturabilirsiniz!
Tercih Listesi Nasıl Hazırlanır?
25 yıldır üniversite sınavlarına öğrenci hazırlayan ve sonrasında da tercih listelerini hazırlamalarına yardımcı olmuş bir matematik öğretmeniyim. Üniversite tercihi sürecinin ne kadar önemli ve karmaşık olduğunu biliyorum.
Sizin kendi kafanızda bile farklı bir çok ses varken bir de ailelerinizin, arkadaşlarınızın söyledikleri… Her kafadan bir ses çıkıyor, değil mi? Eğer bu yazıyı okuyorsanız şimdi de bir ses de benden, kolay gelsin.😄
Öncelikle çok net olarak şunu söyleyeyim: Bu bir tercih listesi olmalı sizin tercih listeniz olmalı! Bu sebeple rehber öğretmenlerden veya başkalarından sadece yardım alabilirsiniz, tercih listenizi sadece ve sadece siz oluşturabilirsiniz.
Başkalarına bırakırsanız o “sizin tercih listeniz” değil, beğendiğiniz bölümlerin puanlara göre sıralanmış listesi olacaktır!
Bildiklerimi, size bu “sizin tercih listenizi” hazırlamanızdaki püf noktalarını bir örnekle anlatmak istiyorum.
Örnek Öğrencimizi Tanıyalım:
İzmir'de yaşıyor ve EA puan türünde 230 bininci oldu. Ekonomi, iktisat, ekonometri ve finans gibi bölümlere ilgi duyuyor. Maddi ve manevi faktörleri göz önünde bulundurduğunda, İzmir'de yaşamak onun için öncelikli olsa da, iyi bir burs imkanı veya çok iyi bir üniversite veya bölüm için İstanbul veya Ankara için de neden olmasın diye bakıyor.
Ham Liste Nasıl Oluşturulur?
Ham Liste, öğrencinin "belki de olabilir" dediği tüm şehirleri ve bu şehirlerdeki cazip bulduğu tüm üniversiteleri ve bölümleri filtrelemesi ile oluşacak. Sonra da eleme yapılacak ve ham liste son halini alacak. Öğrencinin sıralaması 230 bin ama biraz cesur davranmakta fayda var. Ben 100 binden başlamasını ve 500-600 bine kadar tüm bölümleri almasını tavsiye ederdim. Bölümler ise ilgi alanına az ya da çok yakın olan tüm bölümler olmalı en başta.
universitetercihleri.com veya benzeri platformlardan birini kullanarak,
- Başarı sırası aralığı: 100 bin - 600 bin
- Şehir: İzmir, İstanbul, Ankara
- Üniversite: Dokuz Eylül, Ege, Yeditepe, Marmara,…
- Bölüm: Ekonomi, İktisat, Ekonometri, Finans ve bunlar ile ilgili bölümler (mesela “Ekonomi ve Finans” gibi)
- Burs oranları vs. seçilip filtreleme yapılacak.
Üniversite mi Bölüm mü?
Ham Listeden Tercih Listesine Geçiş:
Bu filtreleme sonucunda elde edeceğiniz listede ilk bakışta pek de istenmeyen şehir-üniversite-bölüm kombinasyonları olacak, önce onlar temizlenmeli. Kalan listede ise hala elenecek bölümler var.
Öğrencimiz ilgili üniversitelerin sitelerinden bölümlerde okutulan derslerin içeriklerini, internette yapacağı araştırmalar ile bölümler arasındaki farklara ve birçok bilgiye bakmalı ve biraz araştırma yaparak o bölümün uygun olup olmadığına karar vermeli ve şehir-üniversite-bölüm üçlü kombinasyonunda uygun olmayanları listesinden çıkartmalı.
Şehir, Üniversite, Bölüm Kombinasyonu:
Buradaki kilit nokta şehir-üniversite-bölüm üçgeni. Bu üçgenin açıları herkes için farklı. İşte bu yüzden sizin için kimse tercih hazırlayamaz, bunu ancak siz yapabilirsiniz.
Artık “ham liste” hazır ve önemli bir noktaya ulaşıldı.
Tercih Listesini Oluşturma: Listenin Asıl Sahibi Sensin, Bu Aşamadan Sonra Sıralamaları, Puanları Unut!
Şimdi sıra, listedeki bölümleri sıraya koymakta. Öğrenci bu sıralamayı yaparken sadece kendi istek ve ihtiyaçlarına göre yapmalı. Bölümlerin puanları veya popülerliği öğrencimizi hiç ilgilendirmeyecek artık. Kendi şehir-üniversite-bölüm kombinasyonuna göre kendi sıralayacak. 230 bininci olup bir önceki yılda 110 binle kapatmış bölüme yerleşen öğrenci gördüm.
- Excel, Google Sheet veya kağıt kalem kullanarak, listedeki bölümleri sadece eğitim dili ve bursluluk oranı gibi detaylarıyla not alın.
- Listenizden rastgele bir bölüm seçin ve yeni, boş bir listeye ekleyin.
- Sonra ilk listeden rastgele başka bir bölüm seçin ve yeni listedeki bölümle karşılaştırın: Hangisini daha çok istiyorsunuz? Onu yukarıya koyun.
- Bu şekilde tek tek listedeki yerleştirdiğniz diğer tüm bölümler ile karşılaştırarak, kendi değerlerinize göre sıralayın. Burası en zor kısım bence! Kolay gelsin.🤓
- Her defasında bir bölümü listeye nereden giriş yapar diye sorgulayın. Kararsız kaldığınız sıralamalardaki bölümlerle sürekli "Bu mu? Yoksa bu mu?" diye sorun kendinize ve kesinlikle bölümlerin puanlarına veya sıralamalarına bakmayın bunu yaparken.
İşte bu sizin gerçek tercih listeniz! Bu liste, başkalarının değerlendirmelerine değil, tamamen sizin isteklerinize göre oluşturuldu.
Tercihlerinizi sıralarken kendinize sürekli şu soruyu sordunuz: "Hangisini daha çok istiyorum?"
Bu arada, bazı özel üniversitelerin bazı bölümleri için "bu tercihi ilk 3'e yazarsan" veya "ilk 5'e şu kadar daha burs" gibi özel durumlar olabiliyor. Tercih rehberindeki en sağda bulunan özel maddeleri okuyun, belki bazı hoş avantajlar olabilir, dikkat edin!
Hayaller ve Hayatlar: Gerçekçi Ol, Ama Hayallerinden Vazgeçme!
YÖK'ün 2019 yılı Mezun İzleme Sistemi sonuçlarına göre mezunların %38,7'si mezun oldukları alanda çalışırken, %61,3'ü farklı bir alanda çalışmaktadır.
Benim kendim seyrettiğim bir televizyon programında da Boğaziçi Üniversitesi'nin eski rektörü şunu söylemişti: “Boğaziçi mezunlarının sadece %16'sı doğrudan mezun oldukları alanda çalışıyorlar”. Bunun linkini bulamadım ama not olarak buraya eklemiş olayım. Bu vurucu bir istatistik! Boğaziçi mezunları mezun oldukları alanda neden çalışmıyorlar? İş bulamadıkları için mi? Tabii ki hayır. İlgi alanları zamanla değiştiği için muhtemelen.
Bu, şu anki hayallerinin peşinden gitmemen gerektiği anlamına gelmiyor. Çok da kafaya takma anlamına geliyor. Sen ilgi duyduğun bir alanda, güzel bir üniversiteye git, zaten hayat seni alıp bir yerlere götürecek.
Örneğin, Ekonometriye ilgi duyuyorsun, okunan derslerin listesine baktın ve ekonomi bölümüne göre daha fazla ilgini çekiyor diyelim. Ama "Ekonomi mezunları daha rahat iş buluyor, Ekonometri mezunları daha zor iş buluyor" diye düşünme, o şekilde düşünenlerin seni etkilemesine de izin vermemelisin. Para kazanılır iş bulunur veya kurulur, korkma. Başkalarının değil, kendi yolunu çiz.
Tercih listeni oluştururken en önemli kriterin “en çok hangi alana ilgi duyuyorum?” olmalı.
Bol şans.🍀
Kaynaklar:
1. https://universitetercihleri.com/yks-tyt-ayt-tercih
2. https://yokatlas.yok.gov.tr/tercih-sihirbazi-t4.php
3. https://www.yok.gov.tr/Documents/Yayinlar/Yayinlarimiz/2020/universite-izleme-ve-degerlendirme-genel-raporu-2019.pdf
